Po szczegółowym opisie funkcji i działania przysłony oraz czasu otwarcia migawki, dziś przyszedł czas na przybliżenie ostatniego ramienia trójkąta fotograficznego. Jak to mówią last but not least – czułość ISO. Brzmi groźnie, wiemy, lecz to tylko pozory. Jest to zagadnienie równie ważne, co dwa poprzednie, choć niejednokrotnie lekceważone w specjalistycznej literaturze.
Choćbyśmy nie wiadomo jak dobrze ustawili wartości przysłony i czasu naświetlenia, to bez odpowiedniego ISO zdjęcie najzwyczajniej…nie uda się.
ISO to nic innego jak czułość matrycy aparatu na światło, określa ilość światła potrzebną do prawidłowego naświetlenia element światłoczułego. Jest to jeden z trzech podstawowych parametrów w aparacie fotograficznym, wartość przesłony i czas naświetlania ustawia się właśnie w stosunku do czułości sensora lub filmu w aparacie.
Wartość ISO ma rozpiętość od 50 do 25600 lub więcej w zależności od modelu aparatu. Im niższa jednostka ISO, tym mniejsza czułość sensora. Obecnie w odniesieniu do matryc światłoczułych stosuje się miarę czułości znormalizowaną przez ISO (International Organization for Standardization).
Jaką czułość ustawić?
Wartość ISO zależy od warunków, w jakich fotografujemy. Dysponując dobrymi warunkami oświetleniowymi np. w słoneczny, jasny dzień, ustawiamy niskie wartości ISO (50, 80, 100 lub nawet 200). Małe czułości charakteryzują się lepszą jakością zdjęć i prawidłowym odwzorowaniem kolorów. Zazwyczaj korzysta się z nich przy dobrych warunkach – kiedy mamy dużo światła, np. fotografując portrety w słoneczny dzień czy zdjęcia krajobrazu lub budynków na zewnątrz.
Im gorsze warunki oświetleniowe, tym wyższa będzie wartość ISO, ponieważ, jeśli nie zmienimy czułości, zdjęcie może wyjść poruszone – jako że zrobienie go wymagało będzie wówczas dłuższego czasu naświetlenia.
Wysokie czułości charakteryzują się większym szumem, czyli cyfrowym ziarnem, nieidealnym odwzorowaniem koloru, zacieraniem detali, spadkiem kontrastu. Ryzyko, jak widać, jest spore. Jednak należy pamiętać, że pracując na dużych czułościach, można wykonywać fotografie w bardzo złych warunkach oświetleniowych. Niekiedy więc warto „podkręcić” tę wartość.
Złe warunki oświetleniowe (np. koncerty, ciemne zamknięte pomieszczenia) to niejedyny powód do korzystania z wysokich czułości ISO. Z dużej czułości korzystają też fotografowie sportowi, którzy chcą zamrozić poruszający się obiekt. Zwiększając ISO, można wtedy maksymalnie skrócić czas naświetlania. Ta reguła sprawdza się także, gdy nie chcemy ryzykować poruszonego zdjęcia.
Szumy nie będą aż tak widocznie, gdy dobrze naświetlimy zdjęcie. Warto pamiętać o tym, by do matrycy dochodziła odpowiednia ilość światła, równomiernie rozmieszczonego.
Reasumując, im niższą czułość ISO ustawimy w aparacie, tym możemy uzyskać lepsze zdjęcie – ostrzejsze i bardziej kolorystyczne. Im wyższą czułość ISO wybierzemy (zwłaszcza powyżej ISO 400) tym więcej szumów (efektu ziarna) pojawi się na naszej fotografii i tracimy szczegóły.
Jednak, nie należy bać się zwiększania tej wartości – niekiedy bardziej liczą się takie aspekty, jak uchwycenie niepowtarzalnej chwili czy pomysłowa kompozycja. W tym momencie jakość nie ma aż tak dużego znaczenia.
W fotografii czarno białej delikatne ziarno może dodać dodatkowych walorów artystycznych.
Na poniższych zestawieniach przysłona i czas naświetlenia nie zmieniają się, przy jednoczesnym zwiększaniu wartości ISO.
Tym samym kończymy omawianie trójkąta fotograficznego. Mamy nadzieję, że nasz poradnik pomógł Wam w zrozumieniu tego fundamentu podstaw fotografii, bo – jak widać – nie taki diabeł straszny, jakim go malują, a raczej: fotografują.
