Gdy człowiek po raz pierwszy bierze do ręki aparat fotograficzny, jest zafascynowany działaniem tego małego, niepozornego pudełka. Cudem techniki jest fakt, że samo naciśnięcie spustu migawki pozwala na uchwycenie każdej magicznej chwili życia. Jeden przycisk, ułamek sekundy i obraz na zawsze pozostaje z nami. Jednak, nie mają racji ci, którzy twierdzą, że z dobrym sprzętem nawet amator będzie potrafił zrobić wybitne zdjęcia. Z fotografią jest bowiem tak, jak z graniem na skrzypcach – efekt końcowy nie zależy od przedmiotu, a od człowieka, który umie odpowiednio wprawić go w ruch. Aby móc nazwać się fotografem, trzeba uzbroić się w cierpliwość, dużo praktykować, ale też – a może przede wszystkim – skupić się na teorii i poznać ją od podstaw.
W fotografii podstawą podstaw, fundamentem wiedzy, jest trójkąt fotograficzny, opisujący zależność pomiędzy trzema parametrami – czasem ekspozycji, wartością przysłony i czułością ISO. Te nazwy brzmią dla ciebie jak zupełna abstrakcja? Już niedługo! Nasz prosty poradnik pomoże ci je zrozumieć i nauczy, jak to wykorzystać, by świadomie i efektownie korzystać z aparatu fotograficznego.
Przysłona
Przysłona to nic innego jak wielkość otworu w obiektywnie podczas robienia zdjęć. Jej rozpiętość, w zależności od modelu obiektywu, zaczyna się od wartości 1.2 aż do 36 (oznaczone odpowiednio f/1.2; f/5.6; f/16; f/32 itd.). Przysłona decyduje o tym, ile światła wpadnie do naszego obiektywu podczas robienia zdjęcia i jaka będzie głębia ostrości. Im większa wartość przysłony (np. f/22), tym mniejszy otwór (i większa głębia ostrości) i odwrotnie.
Wielkość otworu w zależności od wartości przysłony.
Wpływ wartości przysłony na głębię ostrości.
Mała głębia ostrości (np. f/2.8) jest wykorzystywana w makro fotografii czy przy wykonywaniu portretów – wówczas jeden, główny punkt zdjęcia pozostaje ostry, tło zaś jest rozmyte.
Dużą głębię ostrości (np. f/32) stosuje się natomiast w fotografii architektury czy krajobrazów, by wiernie odwzorować wszystko, co mieści się w kadrze.
Czas naświetlenia
Czas naświetlenia, inaczej szybkość migawki, to czas, w którym migawka jest otwarta i światło może dotrzeć do matrycy/filmu. W zależności od marki i modelu dany aparat fotograficzny może oferować czasy naświetlania od bardzo krótkiego (np. 1/4000 s) do bardzo długiego (np. 30 s). Im czas dłuższy, tym na matrycę wpada więcej światła. Gdy chcemy zamrozić obiekt w ruchu (np. biegacza, samochód wyścigowy, ptaki w locie) – ustawiamy szybkość migawki na jak najkrótszą. Analogicznie – gdy chodzi o rozmycie obiektu lub tła (ruch samochodów na jezdni, woda w rzece niczym lustro) należy wydłużyć czas naświetlenia.
W warunkach słabego oświetlenia konieczne są dłuższe czasy naświetlania, przy mocnym świetle – dłuższe.
Od lewej: 1/1250 s; 1/20 s; 1/4 s.
Czułość ISO
ISO to wartość, która opisuje czułość aparatu na światło – określa, jaka jego ilość jest niezbędna do prawidłowej ekspozycji. Jej wybór ma bezpośredni wpływ na kombinację przysłon i czasu naświetlenia. Najniższa wartość to 100, najwyższa – 3200 i więcej.
Zasady są bardzo proste:
– odpowiednia przysłona i szybkość migawki przy dobrym oświetleniu = niskie ISO;
– słabe oświetlenie = wysokie ISO; jednak po podniesieniu czułości na fotografii pojawiają się szumy (zakłócenia spowodowane widocznymi pikselami) i zwiększa się ziarnistość zdjęcia, co jest widoczne szczególnie przy powiększeniu.
Użycie wysokiego ISO pozwala na zrobienie zdjęcia z dużą przysłoną przy słabych warunkach oświetleniowych, co daje możliwość osiągnięcia dużej głębi ostrości. Podobnie, jeżeli chcemy w słabych warunkach oświetleniowych uchwycić szybki obiekt, stosując krótki czas naświetlenia, musimy zwiększyć ISO.
Im wyższe ISO, tym więcej światła wpada na matrycę.
Podsumowanie
Warto pamiętać, że wszystkie parametry w trójkącie ekspozycji są ze sobą połączone i aby zdjęcie się udało, trzeba umiejętnie je wykorzystać i ustawić.
Spójrzmy na grafikę. Dobierając różne zestawy parametrów, możemy uzyskać tę samą ekspozycję. Stosując czas naświetlania 1/100 s, przysłonę f/2.8 i ISO 100 osiągniemy identyczny efekt co przy 1/200 s, f/4 i ISO 400. To, jakie parametry dobierzemy zależy od dwóch czynników – od efektu, który chcemy uzyskać i od warunków oświetleniowych.
Zmieniając jeden parametr, musimy pamiętać o ustawieniu dwóch pozostałych, np. modyfikując czas z 1/200 s na 1/2000 s, zmienimy ISO ze 100 na 300, a przysłona (np. f/5.6) pozostanie bez zmian. Ekspozycja (jasność) zdjęcia finalnego pozostanie taka sama, jednak samo zdjęcie będzie się różniło. Ruch poruszających się w kadrze obiektów zostanie zamrożony (krótszy czas otwarcia migawki), jakość delikatnie się obniży (przez zwiększenie ISO), a głębia ostrości delikatnie zmniejszy.
